2023'te Türkiye'yi vuran yıkıcı depremler, bölgede yaklaşık 9,1 milyon kişinin hayatını derinden etkiledi. Irlanda Hükümeti’nin sağladığı destek sayesinde UNFPA Kahramanmaraş'taki Kadın Sağlığı Danışma Merkezi’ne (KSDM) depremden etkilenen kadın ve kız çocukları desteklendi. KAMER Vakfı iş birliğindeki merkezlerde, kadınlara ve kız çocuklarına, aile planlaması danışmanlığı ve hamilelik takibi dahil olmak üzere cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) hizmetleri ve psikososyal destek de dahil olmak üzere toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti (TCDŞ) önleme ve müdahale hizmetleri veriliyor. Gelin o kadınlardan bazıları ile daha yakından tanışalım.

Yasemin Çam

Yasemin, 25 yaşında ve 5 yaşında bir oğlu var. 1 ay içinde ikinci çocuğunu kucağına alacak. Depremde ağır hasar alan evlerinden hiçbir şey alamadan önce arabada sonra da çadırda yaşadılar. Hava koşulları, hijyen ihtiyaçları, çocuk bakımı gibi pek çok konuda zorlukla mücadele ettiler. “O günleri artık hatırlamak dahi istemiyorum, hem hijyen açısından hem de psikolojik açıdan çok zordu” sözleriyle özetliyor Yasemin depremden sonraki ilk günleri. Şu an kaldıkları konteyner kentte yaşam koşulları daha iyi olsa da, yeni doğacak bebeğinin bakımı ile ilgili endişeleri devam ediyor. 

Komşuları sayesinde tanıştığı Kahramanmaraş KSDM’ye ilk başta TCDŞ eğitimi için geldiğini anlatıyor, Yasemin. Merkezimizden anne-bebek kiti ve gebelik takibi konusunda destek alan Yasemin, merkezin çeşitli eğitimlerine de katılıyor. “Geçim konusunda zorluk çekerken bu merkezin bize sağladığı hizmetler çok önemli. Hem gebelik konusunda hem kadın hakları konusunda bilgiler edindim. Buradan aldığım eğitimler kendime olan bakış açımı değiştirdi.” diyor. Yasemin, merkezin desteği ile artık daha sağlam ayakta durabildiğini söylüyor.

Latife Musa

30 yaşındaki Latife’nin 2 yaşında bir oğlu var. 2012 yılında memleketi Lazkiye, Suriye’den Türkiye’ye geldi ailesi ile. Geldiklerinden bu yana yaşadıkları Kahramanmaraş’ta halihazırda hasarlı bir evden, deprem sonrası hiçbir eşyalarını alamadan kaçtılar. 1 ay çadırda kaldıktan sonra ise konteyner kente taşındılar ve burada Kahramanmaraş KSDM ile tanıştılar.

Merkezin çalışmalarını anlatırken minnettarlığını belirten Latife, farkındalık etkinlikleri, eğitimler ve yardımlar sayesinde depremin hissettirdiği acılarını az da olsa unutabildiğini anlatıyor. “Sayenizde merak ettiğimiz her şeyi sorabiliyoruz, sosyalleşebiliyoruz, farkındalığımız artıyor ve hayati ihtiyaçlarımızı karşılayabiliyoruz” diyen Latife, her zaman danışabileceği bir merkezin varlığının hem kendisi hem de çocukları için bir güven ve güçlenme kaynağı olduğunu söylüyor.

Tuba Özdemir - Sosyal Hizmet Uzmanı

Tuba Özdemir 24 yaşında ve bir Sosyal Hizmet Uzmanı. Kendisi de depremden etkilenen ve sevdiklerini kaybeden Tuba, depreme Islahiye, Gaziantep’te yakalandı. Zor günler geçirdi. “Tüm zor şartların içinde hijyen, ulaşılması en zor ihtiyaçlardan biriydi” diyor ve ekliyor “15-20 gün boyunca dönüşümlü olarak iki arabada kaldık, sonrasında çadırda kaldık. Evimiz sağlam olsa bile devam eden sallantılardan dolayı eve girmeye korkuyorduk.”

Gaziantep’teyken de babası ile ihtiyaç sahiplerine yardım götürmek için elinden gelen her şeyi yapan Tuba, Kahramanmaraş’a Haziran ayında bir yardım eli daha uzatabilmek için geldi. Şimdi UNFPA ve KAMER ortaklığında yürütülen Kadın Sağlığı Danışma Merkezi’nde çalışıyor. “Ben burada insanlara fayda sağladıkça sanki Gaziantep’te aileme de fayda sağlayan biri varmış gibi hissediyorum ve bu bana iyi hissettiriyor.” Bulunduğu konteyner kentte ve bölgedeki ilçelerde ihtiyaç sahibi kadınları ve kız çocuklarını tespit etmek için tarama çalışmaları yapan ve farkındalık oturumlarını yürüten Tuba, temas ettiği kadınları ve kız çocuklarını ihtiyaca göre psikososyal destek, koruma, cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine yönlendiriyor.

Yaşadığı zor zamanlardan sonra kadınlara ve kız çocuklarına ilk elden yardım edebilmenin kendisi için de güçlendirici bir fırsat olduğunu söylüyor.

Kübra Gülnar

32 yaşındaki Kübra’nın 13 yaşında bir oğlu, 8 yaşında bir kızı var. Depreme kadar 2 yıl boyunca çocukları ile yalnız yaşadığı evde, öncesinde kocasının madde bağımlılığının da etkisi ile şiddet görüyordu. “Çok zordu hayatım, depremde yaşadığıma bile sevinemeyecek durumdaydım” diyor o günleri hatırlayarak. Yaşadığı bu zorlukların üstüne depremde evi yıkılan Kübra, ilk 3 ay boyunca çadırda kaldı, fakat hijyen şartları dolayısıyla yeniden kocası ve kocasının ailesi ile kalabalık bir evde yaşamak zorunda kaldı. Ekonomik olarak da zorluklar yaşadığını belirten Kübra, bu süreçte çocuklarında da psikolojik olarak ciddi etkiler gördüğünü belirtiyor.
Kahramanmaraş KSDM’den aldığı psikolojik destekle çok daha güçlendiğini anlatıyor, Kübra. “Buradan aldığım destekle hayatım tamamen değişti. Psikolojik olarak çok daha iyi hissediyorum. Çocuklarım da okullarına devam ediyor ve daha iyi durumdalar artık.” Psikolojik destek dışında kadın hijyen kiti hizmetinden de yararlanan Kübra, artık daha güçlü hissettiğini söylüyor ve KSDM’yi çok daha sık ziyaret ediyor. Aynı şekilde, kocası da aldığı destekle daha iyiye gidiyor, artık daha iyi bir hayatları var.

Fatma El Ahmed

Fatma 25 yaşında ve 2 oğlu, bir kızı var. Halep’ten 2014 yılında geldiğinde 16 yaşında evlendiği eşi ile Kahramanmaraş’a yerleşti. Deprem olduğunda hamile olan Fatma, iki çocuğu ve eşi ile birlikte yıkılan evlerinden yanlarına hiçbir şey alamadan son anda kaçtı. “Soğuktan dolayı özellikle çocuklarım hep hastalandı, hep ağlıyorlardı ve hamile olduğum için bu süreç çok zordu” diyerek 4 aile ile birlikte kaldıkları tek çadırda yaşadıkları sorunları anlatıyor. Sezaryen doğum sonrası çadırda yaşamanın daha da zorlaştığını anlatıyor. KSDM ekibi ise tam bu sırada bölgede ihtiyaç tespiti amacıyla yaptıkları ziyaretler sırasında Fatma’nın kapısını çalıyor.

Kadın hijyeni ve anne-bebek kitlerinden yararlanan Fatma, KSDM’nin hemşiresinden de bebeği ve kendisi için bakım desteği aldı. “Yakında bir sağlık ocağı var ama yalnızca acil durumlarda gidebiliyoruz. Çocuk hastanesi ise uzakta. Bu sebeple sizden aldığım destek çok önemli benim için”, diyor. Şu an istediği tek şey ise çocukları için daha iyi bir gelecek ve daha iyi barınma şartları.

Her bir kadının hikayesi dayanıklılığın, dayanışmanın ve birlikte iyileşmenin anlamını öne çıkarıyor. Tüm bu mücadelede yer alan ve çoğunluğunu depremden etkilenen kadınların oluşturduğu insani yardım çalışanlarımızın fedakar çabaları ile birlikte iyileşerek daha çok güçleniyorlar.

UNFPA, ortaklarının desteği ile depremin ilk gününden bu yana sahada kadınlara ve kız çocuklarına destek oluyor. İrlanda Hükümeti’nin finansal desteği ve KAMER Vakfı’nın iş birliği ile Kahramanmaraş’taki KSDM aracılığıyla cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önleme ve müdahale hizmetleri sunmaya devam ediyoruz.