Malatya/Adıyaman/Diyarbakır – Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, UNFPA Türkiye, Norveç Hükümeti’nin finansal desteği ve Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, KAMER Vakfı ve AÇEV (Anne Çocuk Eğitim Vakfı) iş birliği ile depremden etkilenen bölgelerde hayati bir müdahale gerçekleştirdi.
Şubat 2023’te Norveç Hükümeti tarafından sağlanan destek ile başlayan proje, Kadın Sağlığı Danışma Merkezleri (KSDM), mobil ekipler, farkındalık artırma oturumları, eğitimler ve kapasite geliştirme aktiviteleriyle ve aynı zamanda sağlık alt yapısı ile kadınlar için koruma hizmetleri güçlendirerek depremden etkilenen kadın ve kız çocuklarının ihtiyaçlarına yanıt verebilmeyi amaçladı.
Kadın Sağlığı Danışma Merkezleri
UNFPA'in önemli girişimlerinden biri de KAMER Vakfı ortaklığıyla Malatya, Adıyaman ve Diyarbakır'da üç KSDM’nin desteklenmesiydi. Bu merkezler, deprem sonrasında kadınların ve kız çocuklarının cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) ihtiyaçlarına uygun destek, bilgi ve hizmetlerin sağlanmasında önemli merkezler olarak hizmet etti.
Etkilenen toplulukların farklı ihtiyaçlarının farkındalığı ile; bir hemşire, bir sosyal hizmet uzmanı ve bir dış erişimi çalışanından oluşan ekip, KSDM’de verilen hizmetlerin etkili bir şekilde sunulmasını sağlamak için iş birliği içinde çalıştı. Bu çok disiplinli yaklaşım, yararlanıcıların yalnızca fiziksel değil aynı zamanda sosyal ve duygusal iyi olma halini de ele almayı amaçladı.
KSDM’lerde sağlanan hizmet sunumu mobil ekipler tarafından desteklendi. Bu ekiplere, cinsel sağlık ve üreme sağlığıyla ilgili bilgi ve danışmanlığın yanı sıra toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önleme ve müdahale hizmetlerini doğrudan topluluklara sunacak ve kurulan merkezlere ulaşmada zorluk yaşayanlar için erişilebilirlik sağlayacak şekilde donanım sağlandı. Ekipler, uzak ilçelere ulaşarak faydalanıcıları yaşadıkları her yerde ziyaret ediyor.
KSDM’ler ve mobil ekipler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli hizmetlerin sunumunda önemli bir rol oynadı:
- Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Bilgilendirmeleri ve Danışmanlığı: Merkezlerde ve mobil ekiplerde yer alan eğitimli personeller, kadınların ve kız çocuklarının özel sağlık ihtiyaçlarını karşılayan temel CSÜS bilgi ve danışmanlık hizmetleri sundu.
- Kadın Sağlığı Kitleri ve Anne-Bebek Kitlerinin Dağıtımı: Proje kapsamında, ihtiyaç sahiplerine hijyen ve anne bakımı için gerekli malzemelerin yer aldığı kadın sağlığı kitleri ve anne-bebek kitleri dağıtıldı.
- Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet’e (TCDŞ) Yönelik Önleme ve Müdahale: Proje, etkilenen bireylere yönelik önleyici tedbirler, ilgili bilgiler ve müdahale hizmetleri sağlayarak TCDŞ'ye karşı mücadeleye aktif olarak katılım gösterdi.
Sağlık Altyapısının Güçlendirilmesi
UNFPA, İl Sağlık Müdürlükleri ile iş birliği içinde Malatya, Adıyaman ve Kahramanmaraş'ta tam donanımlı CSÜS hizmet birimleri kurarak mobil klinikler aracılığıyla kadınların ve kız çocuklarının CSÜS hizmetlerine erişimlerini artırdı. UNFPA, Norveç Hükümeti'nin desteğiyle Adıyaman, Hatay, Malatya, Kahramanmaraş ve Gaziantep İl Müdürlüklerine 14 mobil CSÜS kliniği/aracı sağladı.
Ayrıca Malatya İl Sağlık Müdürlüğü iş birliğiyle gebe kadınların doğum öncesi, doğum sonrası ve yenidoğan bakım hizmetleri de dahil olmak üzere gebelikte sağlık konusunda eğitim aldığı bir gebelik sınıfı oluşturuldu.
UNFPA, ayrıca etkilenen bölgedeki sağlık hizmeti birimleri aracılığıyla CSÜS ile ilgili bilgi, iletişim ve eğitim materyallerinin üretimini ve dağıtımını sağladı. Bu katkılar, yerel sağlık altyapısının güçlendirilmesine yardımcı olmak ve depremden kaynaklanan CSÜS ihtiyaçlarına hızlı ve koordineli yanıt verebilmek amacıyla yapıldı.
Koruma Hizmetlerinin ve Yönlendirme Yollarının Güçlendirilmesi
UNFPA, Norveç Hükümeti'nin desteğiyle Adıyaman ve Hatay’da Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na bağlı iki Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi'nin (ŞÖNİM) yeniden canlandırılması için dört konteyner ve hizmet sağlayıcı (3 sosyal hizmet uzmanı, 3 psikolog ve bir Arapça-Türkçe tercüman) sağladı.
Ayrıca UNFPA, ihtiyaç sahibi kadınların koruma risklerini azaltmak için Adıyaman, Malatya, Kahramanmaraş, Diyarbakır, Gaziantep ve Şanlıurfa’da 4.000 kadın hijyen kitinin alımını ve dağıtımını sağladı. Bu katkılar, yönlendirme yolları da dahil olmak üzere koruma hizmetlerinde sürekli müdahaleye katkıda bulunmayı amaçladı.
Ayrıca AÇEV (Anne Çocuk Eğitim Vakfı) ortaklığıyla ergen kız çocuklarına yönelik çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikler, kapsamlı cinsellik eğitimi ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet konularını kapsayan 14 oturumdan oluşan Kızların Gücü Programı geliştirildi. Programın pilot uygulaması Adıyaman'daki konteyner yerleşim yerlerinde uygulandı. Ayrıca, deprem bölgesindeki babalara ulaşıp onların toplumsal cinsiyet eşitliği, toplumsal cinsiyede dayalı şiddet ve çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikler hakkındaki farkındalığını artırmak amacıyla Ebeveyn Destek Programı da güçlendirildi.
Norveç Hükümeti'nin finansal desteği, Türkiye Hükümeti ile yakın iş birliği ve KAMER ve AÇEV ortaklığıyla 2023 yılında UNFPA; sağlık, koruma, güvenlik ve güçlendirme desteği sağlayarak depremden etkilenen bölgedeki kadın ve kız çocuklarının refahının ve dayanıklılığının artırılmasına yardımcı oldu.
UNFPA, ortaklarıyla birlikte ilk günden bu yana sahada ve 2024'te de statik birimleri ve mobil ekipleri aracılığıyla ihtiyaç sahiplerine CSÜS ve TCDŞ önleme ve müdahale hizmetleri sağlamaya devam ediyor.
