42 yaşındaki Saime, hayatında pek çok zorlukla karşılaştı. Çocukken geçirdiği ve kendisini koltuk değneklerine mahkum eden çocuk felci bu zorluklardan sadece biriydi. Saime'nin yaşadığı şehir  Islahiye (Gaziantep), 6 Şubat 2023'te Türkiye'nin güneyinde meydana gelen yıkıcı depremlerden ciddi şekilde etkilendi ve Saime, BM Nüfus Fonu (UNFPA) mobil ekibi aracılığıyla bir destek bulana kadar çok zorlandı. ABD Hükümeti tarafından finanse edilen bu mobil hizmet birimi, Saime'ye kriz sırasında kadınların ve kız çocuklarının temel hijyen ihtiyaçlarını içeren bir kadın hijyen kiti sağladı. Birim ayrıca, Saime’nin erişebileceği cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) gibi hayati öneme sahip hizmetler hakkında bilgilendirme yaptı: “UNFPA’in mobil ekibi beni ziyaret etti, üreme sağlığı hizmetleri hakkında beni bilgilendirdi, bana kadın hijyen kitini ulaştırdı ve psikososyal destek sundu. Bu sayede kendimi çok daha iyi hissettim."

Bu, UNFPA’in, Türkiye'de ABD Hükümeti'nin desteğiyle insanların hayatlarına nasıl dokunduğunun bir örneği sadece. UNFPA, Türkiye de dahil olmak üzere dünya çapında 50'den fazla ülke ve bölgede yürüttüğü programlarla Saime gibi pek çok kişiye ulaşıyor; özellikle en kırılgan durumda olan bireylerin üreme sağlığı ihtiyaçları başta olmak üzere her bir bireyin hakları, refahları ve gelecekleri için kendi seçimlerini yapabilmelerini destekliyor. 

ABD Hükümeti, bu ortak hedeflere uzun süredir katkıda bulunan destekçilerimizden biri olarak UNFPA Türkiye’nin, 2024 yılı içinde, göçmenler de dahil olmak üzere en kırılgan gruplar arasında bulunan 60 binin üzerinde kadına ve gence ulaşmasını destekledi. Bu kişiler arasında, depremden etkilenen bölgelerde sağlık altyapısı ve hizmetlerinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle UNFPA’in güvenli annelik konusundaki danışmanlığına, kadın-doğum ve anne sağlığı hizmetlerine ve takiplerine  ihtiyaç duyan hamile kadınlar ve yeni anneler de var. Ayrıca, UNFPA’in desteklediği aile planlaması hizmetleri, anne ve bebeklerinin sağlığını güvence altına almak amacıyla kadınların gebelikleri için en güvenli zamanı ve aralığı belirlemelerine yardımcı oldu.

Diğer yandan UNFPA, insani krizler sırasında sıklıkla artan toplumsal cinsiyete dayalı şiddet riskine yanıt olarak danışmanlık, psikososyal destek ve nakit ve kupon desteği gibi kadınlara ve kız çocuklarına sunulan önleme ve müdahale hizmetleri hakkında farkındalığı artırmak için de çalıştı. Engelli kişiler ve bakım verenleri, kadın sağlığı ve kadına yönelik şiddetle ilgili bütün çalışmalara dahil edildi ve böylece hiç kimsenin geride bırakılmaması hedeflendi. Ayrıca, 10 ila 24 yaş arasındaki 11 binden fazla gence de, depremlerin travmasıyla başa çıkmak için temel sağlık ve koruma bilgileri ile birlikte psikososyal destek verildi.

Ancak, hayati öneme sahip bu hizmetler ve kazanımlar şimdi risk altında. Küresel olarak, fon kesintilerinin yanı sıra, kadın hakları ve üreme sağlığı ve haklarına dair eş zamanlı bir gerileme görüyoruz. ABD Hükümeti, UNFPA’in insani yardım çalışmalarında uzun zamandır çok önemli bir destekçi, hatta 2024 yılındaki insani yardım bütçesinin neredeyse yarısına katkıda bulundu. Ancak 24 Ocak 2025 tarihinde ABD yönetimi, neredeyse tüm dış yardım programlarını 90 günlük bir inceleme süreci boyunca durduran bir yönerge yayınladı. O tarihten bu yana çok sayıda iş durdurma kararı alındı ve onlarca insani yardım projesinin faaliyetleri askıya aldı. Bu durum, UNFPA'in Türkiye'deki göçmenlere ve deprem bölgesindekilere desteği de dahil olmak üzere sağlık ve koruma hizmetlerinden yararlanamayacak milyonlarca kadın ve kız çocuğu için akut ve hayati riskler doğuruyor.

 ABD Hükümeti'nin bu geçici fon kesintisi kararı geri alınmazsa, UNFPA bu yıl Türkiye depremlerine ve mültecilere yönelik desteğini yaklaşık %60 oranında azaltmak zorunda kalacak. Bu da depremden etkilenenleri ve göçmenleri de içeren yaklaşık 60 bin kişinin acil ve temel koruma ve sağlık hizmetlerine erişimden mahrum kalmasına yol açacak. 

UNFPA, bu kritik zamanda uluslararası toplumu, özel sektörü ve tüm alanlardaki ulusal ortakları, en kırılgan durumdaki kadınlar ve aileleri için UNFPA'in hayati öneme sahip hizmetlerine desteklerini artırmaya çağırıyor. Hiçbir kadın veya yeni doğan bebek doğum sırasında ölmemeli. Hiçbir kadın güvenli olmayan bir düşük yönetimini düşünmek zorunda dahi kalmamalı. Hiçbir genç HIV dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan enfeksiyon riskleriyle karşı karşıya kalmamalı. Ve hiç kimse toplumsal cinsiyete dayalı şiddete veya çocuk yaşta, erken ve zorla evliliklere maruz bırakılmamalı.

UNFPA, dünyanın her yerinde, kadınların, kız çocuklarının ve gençlerin yanında ve olmaya da devam edecek. Onlarca yıllık tecrübe, cinsel sağlık ve üreme sağlığına yatırım yapmanın Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarındaki ilerlemeyi hızlandırdığını doğruluyor. Sonuçlar ve hesap verebilirlik konusunda güçlü bir kurumsal hafızaya sahip olan UNFPA, Türkiye de dahil olmak üzere 100'den fazla BM’ye üye devletin yanı sıra, insanlık ve saygınlık ilkelerimize uygun şekilde çalışmanın önemini bilen sektör temsilcileri, bağışçı kuruluşlar ve bireylerin desteğine sahip olmaktan da gurur duyuyor. Son dönemdeki fon kaybı önemli, ancak UNFPA, donörlerinin ve ortaklarının yardımı ve finansal desteğiyle her zaman olduğu gibi yoluna devam edecek.

Hep birlikte Saime gibi çok daha fazla kadına ve kız çocuğuna destek olabiliriz!

Mariam A. Khan - UNFPA Türkiye Temsilcisi