Ebeler, insani krizlerde çoğu zaman en ön saflarda görev yapıyor; kendi hayatlarını riske atarak başkalarının hayatını kurtarıyor, ancak yaptıkları katkılar yeterince anlaşılmıyor ve hak ettikleri desteği alamıyorlar. Halbuki ebeler, cinsel sağlık, üreme sağlığı, anne ve yenidoğan bakımı hizmetlerinin yüzde 90’ını sunabileceği halde bu hizmetleri sunan sağlık çalışanlarının sadece yüzde 10’unu oluşturuyor. Ebe sayısının artırılması, daha iyi eğitim ve ekipmanla desteklenmeleri, dünya çapında milyonlarca hayatın kurtarılmasını sağlayabilir.
Ankara, Türkiye – Ebeler, güvenli ve etkili sağlık hizmetlerini herkes için ulaşılır hale getirerek kadınların, gençlerin ve yenidoğanların sağlığını korumada büyük rol oynuyor. Dünyada herkesin ebelik hizmetlerine erişebildiği bir senaryoda 2035 yılına kadar her yıl 4,3 milyondan fazla anne, bebek ve ölü doğumun önüne geçilebilir. Katkılar sadece sağlıkla sınırlı değil; ebelik hizmetlerine yapılan her 1 dolarlık yatırım, 16 kata varan, sosyal ve ekonomik fayda sağlayabilir. Ancak 2021 Dünya Ebelik Raporu'na göre, mevcut 1,9 milyon ebe, küresel ihtiyacın sadece üçte ikisini karşılıyor; yani yaklaşık 1 milyon kişilik iş gücü açığı var.
Kriz zamanlarında ebelerin önemi daha da belirgin hale geliyor. Kadınlar, insani krizlerde hamilelik ya da doğum sırasında hayatlarını kaybetme konusunda iki kat daha fazla riskle karşı karşıya kalıyor. Ebeler, bu anlarda ilk müdahale eden ve en kritik bakımı sağlayan sağlık çalışanları. Onları güçlendirmek ve desteklemek, en uzak ve en tehlikeli bölgelerde bile kadınların hayati sağlık hizmetlerine ulaşmasını sağlayabilir.
Ancak ebeler hizmet sunarken pek çok engelle karşılaşıyor. Kendi güvenliklerini de tehdit eden insani krizler, bu engelleri artırıyor. Çoğunlukla, acil durumlarda gerekli tüm cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile koruma hizmetlerini sunacak yeterli eğitim ve kaynaklara erişimde zorluk yaşıyorlar.
Kriz bölgelerinde ebelerin rolünü güçlendirmek, hem ulusal hem de küresel düzeyde bir öncelik olmalı. 2023 yılı rakamlarına göre, anne ölümlerinin yüzde 61,4’ü, güvenlik sorunu olan ve kırılgan ülkelerde gerçekleşiyor. Krizlere karşı dayanıklı sağlık sistemleri oluşturmak için planlı ve tam donanımlı ebelik hizmetlerinin sisteme entegre edilmesi gerekiyor. Yatırımların artırılması, güvenlik sorunu olan veya başka kırılganlıklara sahip ortamlarda cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerini sürekli ve sürdürülebilir biçimde sunmalarını sağlayabilir.
Ne yazık ki, son dönemde resmi kalkınma yardımlarındaki kesintiler, ebelik hizmetlerini ciddi şekilde tehdit ediyor. Kriz bölgelerindeki ebeler, şimdiden anne ve bebek ölümlerinin arttığını bildiriyor.
Kadınlar için daha iyi bir gelecek, her zaman ve her yerde ebelerin desteklenmesiyle mümkün. Ebe liderliğinde bakım modellerinin güçlendirilmesi, hükümetlerin ve donörlerin sürekli desteğiyle hem ulusal hem de küresel düzeyde öncelik haline getirilmeli. Ebelerin kırılgan ortamlarda cinsel sağlık ve üreme sağlığı bilgi ve hizmeti sunmaları için güçlenmeleri ve dijital araçlar gibi özel sektör yeniliklerinin kullanılması, en zorlu koşullarda bile sağlık hizmetlerinin devamlılığını sağlayabilir.
UNFPA Türkiye’de neler yapıyor?
UNFPA, Türkiye’de herkes için her yerde sağlık hizmetlerini desteklemek amacıyla kapsamlı ve kaliteli cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerini destekliyor. Bu amaçla, Sağlık Bakanlığı, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerle işbirliği içinde toplum temelli programlar yürütüyor; üreme sağlığını, güvenli anneliği, yenidoğan sağlığını güçlendiriyor ve sağlık okuryazarlığı aracılığıile sağlık hizmeti bilgisini geliştirmeyi hedefliyor.
Ayrıca UNFPA, başta 2023 depremleri dahil olmak üzere afet ve kriz durumlarında kırılgan topluluklara yönelik üreme sağlığı hizmetlerini güçlendirme çabalarının bir parçası olarak ebelerin eğitilmesini ve görevlendirilmesini destekliyor. UNFPA ayrıca Türkiye’de ebelik eğitimi, müfredat çalışmaları ve mesleğin durumu üzerine araştırmalar ve raporlar hazırlıyor; öneriler, müdahaleler ve çok sektörlü programlar geliştiriyor.
UNFPA, 6 Şubat 2023 depremlerinin ardından, 100’ün üzerinde hizmet birimi kurdu. Ebeler ve sağlık çalışanları, içinde mobil sağlık ekipleri ve kadınlar ile kız çocukları için güvenli alanlar bulunan birimlerde, cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanında bilgi ve hizmet sunmaya devam ediyor.
UNFPA, toplumsal cinsiyet eşitliği, sağlık ve insan hakları konusunda hükümetleri desteklemeye kararlılıkla devam ediyor. Ebelerin yetkilerinin ve güçlerinin artırılması, daha iyi eğitim almaları ve gerekli kaynaklarla donatılmaları, daha güvenli doğumlara, daha güçlü toplumlara ve herkes için daha sağlıklı bir geleceğin anahtarı.
