Geleceği ile ilgili kararları vermek bir kadının en temel hakkı. Üreme hakları temel insan hakkıdır ve aile planlamasına erişim, birincil üreme sağlığı haklarından biridir. Kontrasepsiyon, güvenli ve gönüllü aile planlamasının anahtarıdır. Kontrasepsiyon, bireylerin çocuklarının sayısını ve yaş aralığını belirleme hakkını destekler ve istenmeyen gebelik oranlarını ve güvenli olmayan kürtaj ihtiyacını azaltır. Sağlıklı aileler tesadüfen değil, seçimle oluşturulur; bu nedenle her hamileliğin istendiği bir dünya için aile planlaması esastır.
Kontrasepsiyon seçenekleriniz neler?
Aile planlaması yöntemleri hakkında bilgiye ulaşmak, kontrasepsion araçlarına ulaşmak kadar önemlidir. Kontraseptifler, etkinlik ve yan etki bakımından farklılık gösteren hormonal veya hormonal olmayan gebeliği önleme yöntemleri sunar. Ancak, bir seçim yapmanın ilk adımı seçeneklerinizi bilmektir.
Hormonal Kontraseptifler
Oral kontraseptifler, hap şeklinde alınan en yaygın kontraseptif yöntemlerden biridir.
Kombine oral kontraseptif, yumurtalıkların yumurta bırakmasını engelleyen hem östojen hem progestin hormonlarını içerir. Bu haplar, her gün aynı saatte alındığında %91 etkilidir. Sadece gebelikleri değil aynı zamanda endometriyal kanseri, yumurtalık kanserini ve pelvik inflamatuar hastalık semptolarını da önlemek için kullanılır. UNFPA, 2021’de dünya çapında 64 milyon oral kontraseptif tedarik etmiştir.
Sadece progestin içeren haplar, servikal mukusu kalınlaştırıp, spermin yumurtayla buluşmasını ve yumurtalıkların yumurta bırakmasını önleyerek adet döngüsünü bozar. Her gün aynı saatte alınırsa %99 etki sağlayan progestin içeren haplar, süt üretimini etkileyen östrojen hormonunu içermediklerinden emziren kişiler için önerilen doğum kontrol yöntemidir.
Düşük doz kontraseptifler, çok düşük dozlarda progestin hormonu içerir. Östojen içermediğinden, emziren kişiler tarafından güvenle tercih edilebilirler. Bu “mini haplar”, her gün aynı saatte alındıklarında %90-97 etkilidir.
Hormonlu rahim için araç (RİA), spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyen levonorgestrel isimli bir ilaç salgılar. Eğitimli bir tıbbi sağlık uzmanı tarafından rahme yerleştirilebilen hormonlu RİA’lar, istenilen zamanda çıkarılabilecek olmakla birlikte 5 yıla kadar kullanılabilir ve %99 koruma sağlar. UNFPA, 2021’de dünya çapında 1 milyonun üzerinde RİA tedarik etmiştir.
Cilt altı kontraseptif, kolun üst kısmında, derinin altına yerleştirilen küçük, esnek bir çubuktur. Bu cilt altı kontraseptif yöntemi, progestion hormonu salgılayarak ve spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyen servikal mukusu kalınlaştırarak yumurtlamayı önler. Yanlızca eğitimli bir tıbbi sağlık uzmanı tarafından takılabilecek olan bu kontrseptif, %99 etkili olmakla birlikte, 3-5 yılda bir yenilenmelidir.
Kontraseptif iğne, yanlızca progestin veya hem progestin hem östojen hormonlarını içerebilir. % 97 etkili olan bu iğne, vücudun yumurta bırakmasını durdurarak ve rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırarak gebeliği önler. İğnenin ayda bir ya da 3 ayda bir tekrarlanması gerekir. UNFPA, 2021 boyunca 36 milyon doz kontraseptif iğne tedarik etmiştir.
Acil kontraseptif, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 72 saat içinde alındığında > %58 etkilidir. Acil kontraseptifler, oral kontraseptiflerde bulunanlara benzer ancak çok daha yüksek dozda hormonlar içerir. Bu sebeple asla düzenli bir yöntem olarak kullanılamaz. Geçtiğimiz sene, UNFPA 1.8 milyon acil kontraseptif hap tedarik etmiştir.
Hormonal Olmayan Kontraseptifler
Erkek kondomu, cinsel ilişkiye başlamadan önce penise yerleştirilmelidir. Spermin yumurtayla buluşmasını engellemenin yanı sra cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağlar. Doğru ve düzenli kullanıldığında %98 etkilidir.
Kadın kondomu, vajina içine takılarak bir bariyer oluşturur. Cinsel yolla bulaşan hastalıkları ve spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyerek gebeliği engeller. Penisle herhangi bir temas kurulmadan önce takıldığında %95 etkilidir. 2021’de UNFPA’nin tedarik ettiği kontraseptiflerle 82.000’den fazla yeni HIV enfeksiyonunun oluşumu engellenmiştir.
Bakırlı rahim içi araç (RİA), spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyen bakırla sarılmış, küçük ve esnek, T şeklinde bir plastiktir. Eğitimli bir tıbbi sağlık uzmanı tarafından rahme yerleştirildikten sonra, 10 yıla kadar kullanılabilir ve %99 etkinlik sunar.
Takvim yöntemi, adet döngülerini takip ederek kişinin hamile kalabileceği “doğurganlık aralığını” belirlemeye dayalıdır. Menstural döngüsü 26-32 gün süren kişilere %88-95 etkinlik sağlayabilir.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), yalnızca 2021’de 12,7 milyon istenmeyen gebeliğin önlenmesine yardımcı oldu. Birleşmiş Milletlerin cinsel sağlık ve üreme sağlığı kurumu olarak, kaliteli doğum kontrol araçları ve bilgiler sağlamanın yanı sıra, ulusal sağlık sistemlerini güçlendirmek ve planlı ebeveynlik politikalarına yönelik teklifleri desteklemek için veri toplayarak çalışıyoruz. Erişebilir doğum kontrolüne yönelik çalışmalarımız, toplumsal cinsiyet eşitliğini, bireylerin güçlenmesini ve bunların sonucu olarak yoksulluğu azaltma mücadelesini destekliyor.
UNFPA tarafından sağlanan aile planlaması seçenekleri hakkında daha fazla bilgi için: unf.pa/supplychain
