Dünyada her beş çocuktan biri zorla evlendiriliyor. Evlendirilen her 10 çocuktan 9’u kız çocuğu. Bu da her yıl 12 milyon kız çocuğu demek. Çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikler tüm dünyada kız çocuklarına yönelik en zararlı uygulamalardan biri. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, UNFPA ve Sabancı Vakfı, bu yıl “Her çocuk için her hak” temasıyla kutlanan “Dünya Çocuk Günü” vesilesiyle kız çocuklarına yönelik en temel hak ihlallerinden biri olan çocuk yaşta evliliklere dikkat çekmek ve önlenmesi için gerekli ortak çabaları konuşmak üzere 17 Kasım Cuma günü Ankara’da bir etkinlik düzenledi.
ANKARA - Dünyada her beş çocuktan biri evli. Türkiye’de ise her 4 kadından biri 18 yaşından önce evlendiriliyor (TÜİK, 2021). Çocuk yaşta evlilikler kız çocuklarının yaşam sürelerini kısaltıyor ve kronik hastalıklardan engelliliğe kadar ömür boyu süren ciddi sağlık sorunlarıyla baş başa bırakıyor. Aynı zamanda travma ve depresyon gibi çeşitli ruh sağlığı sorunlarını tetikliyor. Çocuk yaşta evlilikler kız çocuklarını eğitimden ve istihdamdan koparıyor, hayallerini ve potansiyellerini gerçekleştirmelerine engel oluyor.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, UNFPA, Sabancı Vakfı'nın desteğiyle, kamu yetkilileriyle koordinasyon halinde, aileler, sivil toplum kurumları, toplum liderleri ve esnafla birlikte çocuk yaşta evliliklerin önlenmesi için çalışıyor.
UNFPA, bu yıl “Her çocuk için her hak” temasıyla kutlanan Dünya Çocuk Günü vesilesiyle kız çocuklarına yönelik en temel hak ihlallerinden biri olan çocuk yaşta evliliklere dikkat çekmek ve önlenmesi için gerekli ortak çabaları konuşmak üzere bir etkinlik düzenledi. UNFPA Tükiye’nin, 2018 yılından beri Sabancı Vakfı’nın finansal desteğiyle yürüttüğü “Çocuk Yaşta Evliliklerin Önlenmesi Projesi” kapsamında düzenlenen etkinlikte “Çocuk Yaşta Evlilikler ile Mücadelede Sağlık Aracıları Modeli”nin de tanıtımı da gerçekleştirildi.
UNFPA Türkiye Temsilcisi Mariam Khan açılış konuşmasında çocuk yaşta, erken ve zorla evliliklerin sonlandırılması için, başta devletler olmak üzere, Birleşmiş Milletler ve sivil toplum dahil tüm paydaşların kolektif çabasına ihtiyaç olduğunu vurguladı. UNFPA Türkiye’nin kamu kurumlarının yakın iş birliğinde, çocuk yaşta evliliklerin sağlık riskleri ve sonuçları konusunda farkındalığın artırılması, yerelde kapsamlı bir müdahale mekanizması kurulması ve kurumsal kapasitenin güçlendirilmesine yönelik toplum temelli çalışmalar gerçekleştirdiğini anlattı. “Tüm kadınların ve kız çocuklarının şiddetten arınmış bir yaşam sürdüğü, her çocuğun potansiyelini tam olarak ortaya çıkarabilmesi adına her hakkının korunduğu bir Türkiye için güçlerimizi birleştirmeliyiz,” dedi.
Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan ise Sabancı Vakfı’nın yaklaşık 50 yıldır tüm bireylerin haklardan eşit yararlandığı bir toplum idealiyle çalıştıklarını söyledi. Çocuk yaşta, erken ve zorla evliliklerin kız çocuklarının eğitim, sağlık, ekonomik fırsatlara erişimini engellediğini, şiddet ve istismara maruz kalma riskini artırdığını ifade etti. Buradan hareketle, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu ile Çocuk Yaşta Evliliklerin Önlenmesi projesini 5 yıldır yürüttüklerini ve önemli sonuçlar elde ettiklerini anlattı. “Bu projede yürütülen çalışmaların model haline gelmesi ve kalıcı etki yaratması için farklı illere yaygınlaştırılması, ülkemizin en kritik problemlerinden biri olan erken yaşta ve zorla evliliklerin çözümü için çok önemlidir.” dedi.
Kamu, sivil toplum, akademi, uluslararası kuruluşlar ve elçiliklerden önemli temsilcilerin katıldığı etkinlikte, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı adına konuşan, Çocuk Hizmetleri Genel Müdürü Ayşegül Yıldırım Kaya, erken yaşta ve zorla evlilik ile çocuk kavramlarının yan yana gelmemesi gerektiğini vurguladı; Bakanlığın, çocuğun yüksek yararı ilkesi ile koruyucu, önleyici ve destekleyici hizmetlerini sürdürdüğünü söyledi. “Erken Yaşta ve Zorla Evliliklerin önüne tam anlamıyla geçebilmek ve bu önemli çocuk hakları ihlalini ortadan kaldırabilmek için iş birliği içinde kararlı adımlarla yürümeye devam edeceğiz,” dedi.
Etkinlikte Milli Eğitim Bakanlığı adına, Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Celile Eren Ökten de bir konuşma yaptı. Bütün çocukların eğitim hakkının ve kimsenin bu haktan mahrum bırakılamayacağının yasalarla güvence altına alındığını vurguladı, eğitimin bu haklardan yararlanabilmesi için en koşulu olduğunu söyledi. Çocukların eğitime devamını ve devamsızlık durumunu yakında takip ettiklerini belirtti. Çocuk yaşta evliliğin bir insan hakkı ihlali ve uluslararası suç olduğunun altını çizen Ökten; “Her çocuğun eşit yaşam, barınma, sağlık ve eğitim hakkına sahip olması için çalışmaya devam edeceğiz,” dedi.
Etkinliğin canlı yayın kaydına bu linklerden ulaşabilirsiniz. (Türkçe, İngilizce)
Çocuk Yaşta Evliliklerin Önlenmesi Projesi: Sağlık Aracıları Modeli:
UNFPA Türkiye ve Sabancı Vakfı tarafından yürütülen ‘Çocuk Yaşta Evliliklerinin Önlenmesi’ Projesi, 2018 yılından beri 3 faz halinde Nevşehir, Van, Bitlis ve Muş illerinde ‘Sağlık Aracıları’ adı verilen özgün bir modeli hayata geçirdi. Çocuk yaşta evlenen ve/veya çocuk sahibi olanlar da dahil olmak üzere, proje ilinde yaşayan ve önceden belirlenmiş kriterlere göre Sağlık Aracısı olarak belirlenen ve kapasite güçlenme eğitimlerine katılan kadınlar, haneleri ve esnafları ziyaret ediyor ve çocuk yaşta evliliklerin sağlık riskleri ve sonuçları konusunda farkındalık yaratmak amacıyla çalışmalar yapıyor. Proje kapsamında ayrıca, bilinçlendirme toplantıları ve çocuk yaşta, erken ve zorla evliliklerin sona erdirilmesine yönelik yereldeki önleme ve müdahale mekanizmalarını destekleme çalışmaları da yürütülüyor.
Proje, çocuk yaşta evliliklerin sağlık riskleri ve sonuçları konusunda farkındalık yaratarak, daha güçlü bir mücadele için yerel düzeyde kapsamlı müdahale mekanizmaları (önleme ve müdahale) kurulmasına ve güçlendirilmesine, ayrıca tüm çocukların ve gençlerin potansiyellerini tam olarak gerçekleştirmelerine katkı sağlayarak, çocuk yaşta evliliklerin önlenmesi için Nevşehir, Van, Bitlis ve Muş illerinde yaklaşık 23 bin kişiye ulaştı. Proje kapsamında bugüne kadar yaklaşık 50 kadına sağlık aracısı olarak eğitim verildi. Bu sağlık aracıları, çocuk yaşta evliliklerin risklerini ve zararlı sonuçlarını anlatmak için Nevşehir, Van, Bitlis ve Muş'ta 4300'den fazla haneye ve 170’ten yerel işletmeye/esnafa ulaştı. Yerelde etkili bir önleme ve müdahale mekanizmasını desteklemek için kamu kurumlarıyla kapasite geliştirme çalışmaları yapıldı.
